Đẫ cos lần thảo luận về cái này rồi: http://www.compchem.hcmuns.edu.vn/chemvn/showthread.php?p=12152#post12152
Đương lượng tên tiếng Anh là Equivalent (viết tắt Eq hay eq) là đơn vị đo trong hoá học. Tuy không thông dụng bằng khái niệm mol cũng như nồng độ mol nhưng đương lượng và nồng độ đương lượng cũng thường được các nhà hóa học sử dụng.
Về định nghĩa: Đương lượng (eq) của 1 nguyên tố là số phần khối lượng của nguyên tố đó kết hợp với 1,008 phần khối lượng của Hidro hoặc 8 phần khối lượng của Oxi hoặc thay thế những lượng đó trong hợp chất.
Ví dụ: đương lượng của H là 1,008, của O là 8,0, của C là 3,0, của N là 4,6, của Al là 9,0, của Na là 23,0…
Qua các thí nghiệm hóa học định luật đương lượng đã được John Dalton (1766-1884) nêu ra từ rất lâu năm 1792 “các nguyên tố kết hợp với nhau hoặc thay thế nhau theo các khối lượng tỉ lệ với đương lượng của chúng”.
Hiện nay Đương lượng được định nghĩa chính thức là khối lượng tính bằng gam của một chất sẽ phản ứng với 6,022 x 1023 electron (hay proton)
- Đối với ion hoá trị một, 1 Eq = 1 mol
- Đối với ion hoá trị hai, 1 Eq = 0,5 mol
- Đối với ion hoá trị ba, 1 Eq = 0,333 mol
Như vậy trong một phản ứng axit baz hay oxi hóa khử giữa A và B 1 đương lượng gam chắc chắn chỉ phản ứng với 1 1 đương lượng gam B. Nếu tách thành các bán phản ứng cho/nhận electron hay proton đồng thời quy về số electron hay proton thì từ đó ta có thể tính ra lượng chất cần cho phản ứng (thực ra việc tính toán này nếu dùng nồng độ mol cũng không khó khăn gì cho lắm, nồng độ đương lượng được dùng do vấn đề lịch sử và thói quen nhiều hơn là sự tiện lợi vượt trội so với cách tính qua mol) VD phản ứng Zn + 2HCl = ZnCl2 + H2 theo mol/ Cm 1 mol 2 mol 1 mol 1mol Theo eq 1eq 1eq Thực nghiệm cho thấy rằng khối lượng nguyên tử của nguyên tố luôn luôn là 1 số nguyên lần của đương lượng của nguyên tố đó. Số nguyên đó cũng chính là hóa trị của nguyên tố. Vì vậy khối lượng đương lượng của một chất cho trước về thực tế bằng với lượng chất tính theo mol chia cho hoá trị của chất đó.
VD: kẽm Zn -2 e = Zn2+
khối lượng 1 mol nguyên tử kẽm là 65g vậy đương lượng gam của kẽm bằng số gam kẽm có thể tham gia phản ứng cho/nhận với 1 mol (Na : số Avogadro) electron hay proton sẽ = 65/2 = 32.5 g như vậy cùng 1 khối lượng chất thì số đương lượng gam chất = số mol x hóa trị 65 gam kẽm = 1 mol Zn = 2 đương lượng gam Zn
Nồng độ mol: số mol chất có trong 1 lit Nồng độ đương lượng: số đương lượngcó trong 1 lit
Xét 1 dung dịch Zn2+ bất kì ta có: Nồng độ mol Cm= n/V với n là số mol, V là thể tích dung dịch đó Nồng độ đương lượng Cn = số đương lượng / V
số mol (n) trong dung dịch được tính là m/M số đương lượng trong dung dịch được tính là = n x hóa trị
suy ra Cn = nxCm
Như vậy toàn bộ quá trình thực ra là sự chuyển đơn vị. Chú ý rằng số đương lượng của một chất thay đổi theo từng phản ứng mà nó tham gia. VD: Ví dụ: Đương lượng của H2SO4
- Phản ứng với 2 H+ là 98:2=49
- Phản ứng với 1 H+ là 98:1 = 98