Những bài tập thực hành luôn đem lại hứng thú cho học sinh, nó góp phần củng cố những lý thuyết đã được các thầy cô giảng dạy. Tuy nhiên, cơ sở vật chất của nhiều trường học chưa đáp ứng được nhu cầu. Bên cạnh đó việc thao tác với các hóa chất luôn đòi hỏi sự thận trọng. Vì vậy, hãy thực hành hóa học với VLAB-phòng thí nghiệm ảo của tác giả Mike Karabinos.
Dung lượng chỉ 1MB tải về từ địa chỉ ChemCollective, nhưng phải tải thêm Java J2SE JRE tại địa chỉ http://java.sun.com/j2se/1.4.2/download.html thì phòng thí nghiệm hóa học ảo mới hoạt động được. Cả hai phần mềm nói trên đều miễn phí.
Sau khi tải Java J2SE JRE, hãy cài đặt nó vào máy tính. Kế tiếp là giải nén vlab.zip vào một thư mục xác định. Bấm chuột kích hoạt file vlab.exe để chương trình làm việc.
Các công cụ của phòng thí nghiệm ảo gồm:
- Glassware (các thiết bị bằng thủy tinh) trong đó
- Beaker: Cốc thủy tinh dung tích 250 và 600 ml
- Erlenmeyer Flask: Bình nón dung tích 250&500 ml
- Graduated Cylinder: Ống đong 10, 25, 50 ml
- Pipet: thiết bị nhỏ giọt 5, 10, 25 ml và pipet có nút cao su ở đầu
- Volumetric Flask: Bình có dung tích chuẩn 100, 250, 500, 1.000 ml
- Buret 50 ml
- Foam Cup: Cốc chuyên dụng
- Instrument: nhóm công cụ hỗ trợ gồm đèn Bunsen, Weighing Boat (đĩa cân), Scale (cân điện tử, cân cả hoạt chất lẫn bao bì)
Cửa sổ làm việc của chương trình được chia làm ba phần:
- Bên trái là các hóa chất (có thể đã chuẩn độ)
- Ở giữa là nơi gọi ra các thiết bị và thao tác thực hành
- Bên phải là các thông tin về tính chất của dung dịch, hoạt chất như trọng lượng, nhiệt độ, độ pH…
Thực hành với Vlab:
-
Bấm menu File\Load Homework để gọi hộp Load Homework nơi chứa các chủ đề, quy định của việc thực hành ảo. Chọn một trong số các chủ đề đó rồi bấm OK. Hãy thực hành đơn giản với Acid-Baz qua phản ứng trung hòa như sau: Tại hộp Load Homework chọn Acids and Bases\Strong Acid Problems. OK
-
Cửa sổ bên trái bấm chọn Strong-bases, bấm chuột kéo biểu tượng 1M NaOH sang cửa sổ thực hành ở giữa. Tiếp tục bấm chọn Indicator (chất chỉ thị màu) kéo biểu tượng Phenolphthalein qua cửa sổ thực hành. Kế tiếp chọn Strong-acids kéo hai biểu tượng 1M HCl và 0,1M HCl qua cửa sổ thực hành. Bấm chuột vào từng bình chứa dung dịch, dễ dàng nhận thấy dung tích mặc nhiên là 100 ml; Nhiệt độ là 250C; pH của bình chứa NaOH 1M là 14; pH của bình chứa Phenolphthalein là 7; pH của bình HCl 1M là 0 và pH của bình chứa HCl 0,1M là 1 (những thông tin nói trên hãy quan sát ở cửa sổ bên phải).
-
Kéo lọ chứa Phenolphthalein vào bình chứa 1M NaOH thả chuột ra bạn sẽ thấy biểu tượng chứa Phenolphthalein nghiêng vào bình NaOH như sẵn sàng để rót vào. Dưới cùng của cửa sổ chương trình là ô Transfer amount (ml) có dấu trỏ chuột đang nhấp nháy, gõ vào đó 1 (ml) rồi bấm Pour. Dung dịch NaOH trở nên màu đỏ. Kéo bình 1M HCl vào bình NaOH, gõ ô Transfer 100 (ml). Bình NaOH sẽ chuyển thành màu trắng như lúc ban đầu, dung tích bây giờ là 201 ml và pH=7.
Trên đây chỉ là một ví dụ đơn giản, có rất nhiều thí nghiệm giả lập đối với Vlab, các bạn hãy nghiên cứu và sử dụng phòng thí nghiệm hóa học giả lập này.
Tạ Xuân Quan